Η αρχή του “Κουκλοπαίζουμε”

24 May Η αρχή του “Κουκλοπαίζουμε”

Το Εικαστικό Θέατρο Κούκλας «Πράσσειν Άλογα» ιδρύεται το 1997 ως μία ιδέα της Εμμανουέλας Καποκάκη συστήνοντας μια καινοτόμα προσέγγιση στο θέαμα για μικρούς και μεγάλους. Μέσα από την μακροχρόνια πορεία στο χώρο του θεάτρου κούκλας τα «Πράσσειν Άλογα» αναγνώρισαν την αναγκαιότητα ανανέωσης του θεάτρου κούκλας και της εισαγωγής του στην εκπαίδευση. Έτσι, το 2019, με την χρηματοδότηση και αιγίδα του ΥΠΠΟΑ και την στήριξη του ΥΠΠΕΘ, των Πρωτοβάθμιων Διευθύνσεων Εκπαίδευσης και του Πανελλήνιου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, τα «Πράσσειν Άλογα» υλοποίησαν το 1ο Πανελλήνιο πρόγραμμα και διαγωνισμό «Κουκλοπαίζουμε» ως μια μορφή ψηφιακής εκπαίδευσης για δασκάλους, γονείς και παιδιά. Σκοπός του προγράμματος είναι η ένταξη μίας καινοτόμας εκμάθησης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση η οποία καλλιεργεί την φαντασία και προωθεί την διαδραστικότητα. Μέσω του ψηφιακού υλικού και των υποστηρικτικών δράσεων κινητοποιήθηκαν εκπαιδευτικοί από όλη την Ελλάδα να ασχοληθούν δημιουργικά και μεθοδικά μαζί με την ομάδα τους συμμετέχοντας στον διαγωνισμό δημιουργώντας μια παράσταση θεάτρου κούκλας.

Πρόβλημα – Λύση
Η ολοένα αυξανόμενη διάσπαση προσοχής, η έλλειψη ενδιαφέροντος των μαθητών στην τάξη, η αδυναμία των μαθητών –ιδιαιτέρως του Δημοτικού– σε χειρονακτικές δεξιότητες και τελικά η αδυναμία νοητικής κατανόησης οδηγιών προκειμένου να φτάσουν σε ένα δημιουργικό κατασκευαστικό αποτέλεσμα, αποτελούν σημεία προβληματισμού για το είδος του αυριανού πολίτη που διαμορφώνεται, ειδικότερα στα κρίσιμα χρόνια πρωτοβάθμιας σχολικής εκπαίδευσης. Λαμβάνοντας υπόψιν και την ελλειματική βιωματική σχέση των παιδιών με τις τέχνες και την περιορισμένη καθημερινή επαφή τους με διάφορες εκφάνσεις αυτών σε δραστηριότητες εντός και εκτός σχολείου, καταλαβαίνουμε πως το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στην έλλειψη καλλιτεχνικής παιδείας. Ή μάλλον, στον παρεξηγημένο ρόλο που παίζει η Τέχνη γενικότερα στην διαμόρφωση της προσωπικότητας.

«Στις σύγχρονες κοινωνίες τα άτομα οφείλουν να είναι πλήρως προετοιμασμένα με την απαραίτητα γνώση και εφόδια όσον αφορά την επιστήμη, την τεχνολογία και την τέχνη. Σε περίπτωση απουσίας ή έλλειψης ενός από αυτά τα πεδία, δεν θα είναι τόσο εύκολο για το άτομο να ζήσει μια υγιή, ισορροπημένη και ικανοποιημένη ζωή σύμφωνα με τις συνθήκες ζωής στην οποία βρίσκεται.

Στη βάση της εκπαίδευσης μιας τέχνης είναι ο άνθρωπος, μια βιολογική, κοινωνική και πολιτιστική ύπαρξη.

Παρατήρηση, έρευνα, ανακάλυψη, πρακτική, δοκιμή, επίβλεψη και ολοκλήρωση, είναι όλες οι διαδικασίες της βασικής εκπαίδευσης μιας τέχνης που προετοιμάζουν τα παιδιά και τους νέους για τον επιστημονικό και τεχνολογικό κόσμο της εποχής μας, δεδομένου ότι αυτές οι πρακτικές και μέθοδοι χρησιμοποιούνται ως επί το πλείστον στις ίδιες επιστημονικές έρευνες. Η βελτίωση και η αλλαγή στο πλαίσιο της κοινωνικής δομής προς το παρόν απαιτεί εκπαίδευση ισορροπημένη, συνεπή και δημιουργική. Άτομα με αυτοεκτίμηση, που μπορούν να επικρίνουν, γνωρίζουν πως να χειριστούν καταστάσεις σε αντίθεση με άτομα παθητικά και δεκτικά χωρίς να θέτουν υπό αμφισβήτηση κοινωνικές περιστάσεις και φαινόμενα».

Asuman Aypek Arslan, A study into the effects of art education on children at the socialisation process, 5^th  World Conference on Educational Sciences – WCES 2013, σ. 4115

Γιατί η κούκλα
Το μέσο της ομάδας μας για να φτάσουμε σε αυτόν τον στόχο είναι το θέατρο κούκλας, ένα μέσο ευφάνταστο και ευχάριστο. Μια παιγνιώδη διαδικασία η οποία χρησιμοποιεί και αναπτύσσει τόσο τις χειρωνακτικές όσο και τις νοητικές δεξιότητες και οδηγεί στη σωματική και συναισθηματική έκφραση. Θέτει τον δρώντα στη θέση του συνειδητοποιημένου θεατή και συμμέτοχου στην Τέχνη και στην ενίσχυση πρωτοβουλίας.
Μέσα από το θέατρο κούκλας οι συμμετέχοντες έρχονται σε επαφή με σύγχρονες μορφές εικαστικής και θεατρικής τέχνης, αναπτύσσουν τη φαντασία τους, προσεγγίζουν ποικίλες κοινωνικές και πολιτισμικές έννοιες και γίνονται πολύπλευρες προσωπικότητες.
Τα οφέλη του κουκλοθεάτρου τόσο στον εκπαιδευτικό τομέα όσο και στην οικογένεια, τις τοπικές κοινότητες και τις δομές υποστήριξης ευπαθών ομάδων προάγουν το δημιουργικό μυαλό με καινοτόμες ιδέες και συνδυαστικές ικανότητες. Επίσης αναπτύσσουν δυνατότερους δεσμούς επικοινωνίας, την εφευρετικότητα και τον ποιοτικό χρόνο απασχόλησης.

«Κουκλοπαίζουμε» – Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα & 1ος Μαθητικός Διαγωνισμός
Το πρώτο «Κουκλοπαίζουμε» υλοποιήθηκε στο χρονικό διάστημα από τα τέλη Σεπτέμβρη 2019 μέχρι και τον Ιούνιο του 2020 και αφορούσε δύο μεγάλες κατηγορίες κοινού. Η πρώτη αφορούσε τους εκπαιδευτικούς σε σχολικές μονάδες και τάξεις μαθητών. Η δεύτερη αφορούσε άλλες κοινωνικές δομές και ομάδες (ΑμΕΑ, μετανάστες, ΚΑΠΗ κ.λπ.).
Υπό την αιγίδα και χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού δημιουργήσαμε μια ψηφιακή εκπαίδευση για εκπαιδευτικούς και μαθητές που εισέπραξε μεγάλο ενδιαφέρον και πανελλαδική απήχηση από δασκάλους και γονείς! Μέσα από την ηλεκτρονική μας πλατφόρμα παρέχεται δωρεάν η διαδικτυακή εκπαίδευση για την καθοδήγηση των συμμετεχόντων στον Πανελλήνιο Μαθητικό διαγωνισμό με την κατασκευή και εμψύχωση μιας θεατρικής κούκλας ως μια νέα επιμορφωτική μέθοδο προς την διδακτέα ύλη και την δημιουργία μιας θεατρικής παράσταση κούκλας με τη συμμετοχή των παιδιών ως ήρωες και κουκλοπαίχτες! Με τη ολοκλήρωση του διαγωνιστικού μέρους, οι εκπαιδευτικοί έλαβαν από τις Πρωτοβάθμιες Διευθύνσεις Εκπαίδευσης που υπάγονταν βεβαίωση πολιτιστικού προγράμματος. Ακόμη, παρείχαμε διαδικτυακή και τηλεφωνική υποστήριξη σε συμμετέχοντες και ενδιαφερόμενους για το πρόγραμμά μας σε καθημερινή βάση.
Δράσεις «Κουκλοπαίζουμε»

Από την έναρξη του διαγωνισμού μας, οι συμμετέχοντες είχαν την δυνατότητα υποστήριξης μέσω των παρακάτω δράσεων:

Α. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΒΙΝΤΕΟ

1. Επιλογή Ιστορίας Ιστορία & Χαρακτήρες
   Προετοιμασία, οργάνωση & διεύθυνση ομάδας – Τα πρώτα βήματα και τις ερωτήσεις που θέτουμε στον εαυτό μας για να προσχεδιάσουμε τα επόμενα βήματα. Ακόμη, δίνουμε κάποιες ενδεικτικές προτάσεις διεύθυνσης θεατρικής ομάδας.
2. Κατασκευή
   Βήμα-βήμα οδηγίες για την κατασκευή απλής κούκλας άμεσης κίνησης. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα σκαρίφημα κούκλας που όμως διατηρεί την κινητικότητα και εκφραστικότητα μίας πιο σύνθετης κατασκευαστικά κούκλας. Ιδανική κατασκευή για παιδιά Δημοτικού.
3. Εμψύχωση
   Πώς δίνουμε ζωή στην κούκλα. Τεχνικές εμψύχωσης της κούκλας: Κίνηση, σκέψη, συναίσθημα και λόγος
4. Δραματοποίηση
   Βασικά στοιχεία δραματοποίησης που θα υποστηρίξουν οποιαδήποτε αφήγηση και θα σας βοηθήσουν να στήσετε μία παράσταση.
5. Μικρή αυτοσχέδια παράσταση
   Μία μικρή αυτοσχέδια παράσταση σαν παράδειγμα της εφαρμογής όλων των τεχνικών που διδάσκουμε στα προηγούμενα βίντεο. Η ιστορία που έχουμε διαλέξει είναι από τον μύθο της Δήμητρας και Περσεφόνης
6. Συνεντεύξεις
   Στέλιος Βγαγκές (μέρος 1 & 2) – Ο κ. Βγαγκές, δάσκαλος, θεατροπαιδαγωγός και εμψυχωτής στο «Σχολείο Παιχνιδιού», αποκρινόμενος στις ερωτήσεις μας αναλύει την σημασία της θεατρικής εκπαίδευσης για παιδιά και ενήλικες και πώς η θεατρική τέχνη στο σχολείο, μέσα από την άμεση επικοινωνία που παρέχει και σε συνδυασμό με την διδακτική ύλη, μπορεί να αποτελέσει μια καινοτόμο προσέγγιση στην εκπαίδευση.

Β. ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ

Περαιτέρω υποστήριξη με σημειώσεις σε μορφή pdf, με οδηγίες, φωτογραφίες και διαγράμματα που βοηθούν τον συμμετέχοντα καθ’ όλη την διαδικασία του διαγωνισμού.

Ιστορία & Χαρακτήρες

Κατασκευή Κούκλας

Εμψύχωση της Κούκλας

Δραματοποίηση της Ιστορίας

Κατασκευή απλής κούκλας

Γ. ΒΙΩΜΑΤΙΚΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ

1. «Δάσκαλος & Θεατρική Κούκλα» – 30/09/2019
   Βιωματικό σεμινάριο για εκπαιδευτικούς στο Αμφιθέατρο Τρίτση, Αθήνα. Για την κοινοποίηση και καλύτερη διάδοση του εκπαιδευτικού προγράμματος και του διαγωνισμού συνεργαστήκαμε με τις Υπεύθυνες Πολιτιστικών Θεμάτων για τις Πρωτοβάθμιες Διευθύνσεις Εκπαίδευσης Αττικής και το ΥΠΠΟΑ.
2. 28/11/2019 & 29/02/2020
   Παρουσίαση «Κουκλοπαίζουμε» & Βιωματικό Σεμινάριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών σε δασκάλους γαλλικής γλώσσας.

Δ. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

1. Δημιουργία Promo Video διαγωνισμού και προώθηση μέσω ΕΡΤ3
2. Παραγωγή ραδιοφωνικού σποτ και προώθηση μέσω σταθμών 9.58FM και 102FM.
3. Δελτία Τύπου για την κοινοποίηση προγράμματος σε blog & έντυπα
4. Παρουσίαση του διαγωνισμού στην διαδικτυακή εκπομπή «Όλα για τη μαμά» του StarX
5. Συνδυαστικές δράσεις: Παραστάσεις θεάτρου κούκλας & Εργαστήριο «Κουκλοπαίζουμε» στο Κουκλόσπιτο «Πράσσειν Άλογα»

Ε. ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

1. Newsletter
   Παρείχαμε συνεχή ενημέρωση σχετικά με τα στάδια του διαγωνισμού, ενώ ακόμη υπήρχε περαιτέρω πληροφόρηση για ανανέωση του ψηφιακού υλικού
2. Facebook Group «Κουκλοπαίζουμε»
   Εκεί οι συμμετέχοντες πανελλαδικά έρχονται σε επαφή μεταξύ τους, ανταλλάσσουν γνώσεις, ιδέες, εμπειρίες, ενώ ακόμη λαμβάνουν από την ομάδα Πράσσειν Άλογα πληροφορίες, tips και υποστήριξη κατά την διάρκεια του project.
3. Τηλεφωνική Υποστήριξη
   Η ομάδα ήταν διαθέσιμη καθημερινά πρωινές και απογευματινές ώρες για να απαντήσουμε σε απορίες είτε λειτουργικές είτε τεχνικού χαρακτήρα.
4. Επισκέψεις σε σχολεία
   Τέσσερεις Δωρεάν επισκέψεις και σεμινάρια σε σχολεία κοινωνικοοικονομικά αποκλεισμένα σε συνεργασία με τις Πρωτοβάθμιες Διευθύνσεις Εκπαίδευσης Αττικής έτσι ώστε να αναδειχθεί και εφαρμοστεί το εν λόγω εκπαιδευτικό πρόγραμμα.

Συνεργάτες & Χορηγοί του «Κουκλοπαίζουμε»
Μαζί μας σε αυτή την προσπάθεια έχουμε τις Πρωτοβάθμιες Διευθύνσεις Εκπαίδευσης Ελλάδος, με τις οποίες επιτύχαμε συνεργασία σχετικά με την επικοινωνιακή υποστήριξη του προγράμματός μας πανελλαδικά και την ένταξη του «Κουκλοπαίζουμε» στα πολιτιστικά προγράμματα που υλοποιούν οι εκπαιδευτικοί κατά την διάρκεια του σχολικού έτους. Ιδιαίτερα καλή και γόνιμη συνεργασία υπήρξε και με τις υπεύθυνες Πολιτιστικών Θεμάτων Αττικής. Με τη βοήθειά τους στηρίξαμε τέσσερα κοινωνικο-οικονομικά σχολεία εντός Αττικής, ενώ ακόμη παρείχανε τακτική ενημέρωση για την διεξαγωγή του προγράμματός μας.
Κύρος στο «Κουκλοπαίζουμε» έδωσε η έγκριση και προβολή του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και του Ινστιτούτου Επιστημονικής Πολιτικής.
Φορείς που συμμετείχαν ενεργά στην πρόταση με το κύρος, το δίκτυο και την εμπειρία τους σχετικά με θέματα που αφορούν τα παιδιά αλλά και την Θεατρική Τέχνη και εκπαίδευση: το ΔΙΚΤΥΟ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ, το Ίδρυμα Higgs, το ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΔΙΚΤΥΟ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ και την UNIMA Hellas, καθώς και εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας που έχουν συμμετάσχει ή συμμετέχουν στα προγράμματά μας.
Ακόμη, συνεργαζόμαστε με το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων (ΣΕΠ), για τους οποίους θα πραγματοποιήσουμε Σεμινάριο Επιμόρφωσης & Εισαγωγής στα ενήλικα στελέχη της Αθήνας. Έτσι ώστε να εντάξουν το εργαλείο της κούκλας στις δραστηριότητές τους, να λάβουν μέρος στον διαγωνισμό μας αλλά και να το προωθήσουν πανελλαδικά στο δίκτυό τους. Ακόμη, στις δράσεις κινητοποίησης στην Περιφέρεια, θα συμπεριλάβουμε και την επιμόρφωση του ΣΕΠ στις αντίστοιχες πόλεις που θα επισκεφτούμε.
Συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο στην Αθήνα στα πλαίσια διεξαγωγής σεμιναρίου κατασκευής και εμψύχωσης κούκλας σε καθηγητές Γαλλικών, ενώ προωθήθηκαν από το δίκτυό τους οι σχετικές συνδυαστικές μας δράσεις.
Υποστήριξη λάβαμε και από τις Εκδόσεις Πατάκη, καθώς μέσω της πολύχρονης συνεργασίας μας κοινοποιήθηκε περισσότερο το πρόγραμμα και διαγωνισμός μας. Ακόμη οι εκδόσεις Πατάκη προσέφεραν τα επτά βραβεία των νικητών του διαγωνισμού (εκπαιδευτικά βιβλία δραστηριοτήτων).
Τέλος, η Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση, ως μέγας χορηγός επικοινωνίας, μας υποστήριξε από τον πρώτο χρόνο της δημιουργικής μας δράσης με το τηλεοπτικό και ραδιοφωνικό μας σποτ στο κανάλι της ΕΡΤ3 και στους ραδιοφωνικούς σταθμούς 9.58FM και 102FM.